KWAS FOLIOWY

Kwas foliowy, znany także pod nazwami: folacyna, kwas listny, witamina B9 czy witamina B11 jest organicznym związkiem chemicznym, należącym do grupy witamin B. Czysty kwas foliowy występuje jedynie w formie syntetycznej. W pożywieniu natomiast występuje w postaci folianów, dlatego nazwa ta właściwa jest dla całej grupy związków. Kwas foliowy jest w organizmach syntezowany w niewielkim stopniu przez bakterie jelitowe. Jego formą biologicznie aktywną jest tetrahydrofolian. Jego rola polega na regulacji wzrostu komórek i ich funkcjonowania. Stanowi podstawowy surowiec koenzymu kwasu tetrahydrofoliowego (THF) i jest katalizatorem reakcji przemian białek i kwasów nukleinowych, podobnie jak witamina B12. Ma też decydujący wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego i mózgu. Szczególnie istotnym jego zadaniem jest zapobieganie powstawania wad cewy nerwowej u płodu. Foliany w formie związków poliglutaminowych występują niemal we wszystkich roślinnych i zwierzęcych produktach spożywczych. Ich główne źródła to przede wszystkim: wątroba, szpinak, brokuły, brukselka, zielony groszek, bób czy kalafior, ale także jajka, kiełki zbóż czy wyciąg 
z drożdży.

Funkcje:

Biologiczna funkcja pełniona w organizmie przez kwas foliowy i pozostałe związki należące do grupy folianów polega na regulowaniu metabolizmu kwasów nukleinowych oraz aminokwasów. Tym samym jest konieczny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, układu krwiotwórczego, jak również do rozwoju wszystkich komórek tworzących ustrój. Istotną rolę w powyższych procesach spełnia tetrahydrofolian, czyli najbardziej aktywna biologicznie forma kwasu foliowego. Jego główne zadanie polega na przenoszeniu jednowęglowych fragmentów w reakcjach tworzenia puryn, kwasów nukleinowych, a także wielu aminokwasów. Stanowi w tych reakcjach koenzym. Kwas foliowy jest szczególnie ważny dla kobiet w ciąży i dla rozwijającego się płodu. Każda kobieta spodziewająca się dziecka powinna zacząć stosować witaminę B9 między 17 a 30 dniem po zapłodnieniu, ponieważ to wtedy powstaje zalążek układu nerwowego, zwany cewą nerwową. Przekształca się ona później w rdzeń kręgowy i mózg. Wrodzone wady cewy nerwowej (WCN) są skutkiem zakłócenia procesu jej „zamykania". Wówczas do mózgu i rdzenia kręgowego dochodzi płyn owodniowy. Rozwój tych narządów zostaje zatrzymany. Prowadzi to do powstania przepuklin mózgowo-rdzeniowych, bezmózgowia oraz rozszczepu kręgosłupa. Kobiety, które planują ciążę mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia WCN, przyjmując kwas foliowy na co najmniej kilka miesięcy przed planowanym powiększeniem rodziny. Ryzyko jest wtedy o ok. 75 % mniejsze.

Kwas foliowy:

- stanowi koenzym odpowiedzialny za przenoszenie reszt jednowęglanowych na określone receptory,
- bierze udział w tworzeniu związków purynowych, pirymidynowych oraz niektórych aminokwasów,
- uczestniczy w syntezie kwasu nukleinowego, poprzez udział w procesie podziału komórkowego,
- reguluje syntezę i wzrost erytrocytów (podobnie jak witamina B12).

Wskazania do suplementacji kwasu foliowego:

- ciąża oraz okres przed poczęciem,
- okres karmienia piersią,
- podwyższony poziom homocysteiny,
- u osób starszych,
- nadużywanie alkoholu,
- niedokrwistość megablastyczna,
- zaburzenia trawienia oraz wchłaniania składników odżywczych przez przewód pokarmowy.